هفت سین

تمام اجزای تشکیل دهنده سفره هفت سین به شکلی در سفره قرار می گیرند. به طور کلی، قرار دادن خوردنی ها برای آن است، که در تمام طول سال جدید، زندگی و سفره شان دارای روزی و خبر و برکت باشد. قراردادن آینه برای یکرنگی و رفع کدورت هاست. تخم مرغ رنگ کرده به نیت برکت و روزی اعضای خانواده است و معمولا به تعداد افراد سر سفره می گذارند. شمع روشن به معنای روشنایی خانه و طول عمر اعضای آن می باشد. شمع های سر سفره هفت سین را باید   با یک برگ سبز و یا نقل و نباتی خاموش کرد و معمولا هم به تعداد افراد خانواده و یکی هم برای سلامتی و طول عمر امام زمان ( عج)در سر سفره نوروز شمع روشن می کنند. آب نشانه صافی و پاکی وگشایش در کارهاست.  سبزه به معنای حیات و نشاط و شادابی است و ماهی قرمز به نشانه زنده بودن و پایداری و رنگ قرمز نیز به معنای شادابی و نشاط است.  

تحویل سال نو

به هنگام تحویل سال همه اعضای خانواده جامه های تازه خود را پوشیده و دور سفره هفت سین گرد می آیند. پدر بزرگ و مادر بزرگ در بالای سفره و پس از آنها پدر و مادر و فرزندان در کنار سفره می نشستند عقیده بر این است که به هنگام تحویل سال همگی باید به آینه نگاه کنند و پس از آن بزرگترین فرد خانواده قرآن را برداشته اندکی از آن را می خواند. قبل از تحویل سال همه اعضای خانواده، دعای تحویل سال را بارها زیر لب زمزمه می کنند:
یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار،یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.
از دیگر عقاید این است که آینه ای را به صورت خوابیده در سفره قرار داده و تخم مرغی را روی آن قرار می دهند و می کوبند که به هنگام تحویل سال این تخم مرغ تکان می خورد. این عقیده از آنجا سرچشمه می گیرد که قدما می گفته اند، کره زمین بر روی شاخ گاوی قرار گرفته است و هرگاه که گاو خسته می شود کره زمین را از یک شاخش به سمت دیگر پرتاب می کند و این موقع همان زمان تحویل سال است!  و آنگاه همگی به روبوسی مشغول شده و فرارسیدن سال جدید را به یکدیگر تبریک می گفتند و پس از آنکه بزرگترها عیدی های کوچکترها را که معمولا سکه و یا اسکناس بوده است از لای قرآن کریم در آورده و به آنها می دادند پس از آن بسته به هنگام تحویل سال که اگر روز باشد فورا افراد کوچکتر فامیل به دیدن بزرگترها رهسپار می شوند و معمولا ناهار یا شام روز اول عید را در منازل بزرگان خویش صرف می کنند. معمولا در شب عید ماهی پلو بخوردند  ودر روز اول عید باید رشته پلو خورد تا به این وسیله در سال جدید سر رشته کارها دستشان آمده و تا پایان سال از دستشان خارج نشود

قدما دیدو بازدیدها به سه روز اول عید  خلاصه می شده است روز اول جوانان و میانسالان به بازدید بزرگتر ها میرفتند

روز دوم نوبت بزرگترها ومیانسالان بود تا در خانه بمانند  و روز سوم کوچکترها در خانه می مانند تابزرگترها ومیانسالان بازدید آنها را پاسخ دهند.مدت زمان بازدید خیلی کوتاه بود حدود 5 تا 10دقیقه.

در این سه روز مردم سفره می انداختند و انواع شیرینجات  خانگی آجیل های محلی را سر سفر میگذاشتند و در بعضی از سفرهای اعیان ها میوه دیده می شد .لیکن چندین سالی است که موضوع دید و بازدید های عید تقریبا تا 15 فروردین ماه همادامه پیدا می کند .

چرا هفت سین

عدد هفت عموما در طول تاریخ و در بین ملت ها دارای حرمت خاصی بوده است و این مساله شامل عقاید ملی و اسلامی ایرانیان نیز می باشد. نمونه هایی از استعمال عدد هفت عبارت است از: هفت سین نوروز، هفت جزو قرآن،هفت خان رستم، هفت طبقه آسمان،شب هفت برای مردگان،اما در مورد چیدن سفره شب عید نظرات متفاوتی وجود دارد عده ای بر این عقیده اند که این سفره در اصل هفت میم بوده و هفت چیز که اول اسمشان با میم شروع می شده در آن چیده می شد مانند، مرغ، ماهی، میگو، ماست،موسیر و مسقطی،   به هر حال آنچه به جا مانده و مردم ایران چون طفل خویش آن را حفظ می کند، هفت سین می باشد.

عید از جنبه دینی و اسلامی

برگزاری جشن نوروز در دوره صفویه به ویژه با نگاه به احادیثی که محدثین بزرگ این دوره همچون علامه مجلسی درباره نوروز نقل کرد ه اند، قابل ارزیابی است. چنین می نماید که در این دوره - همچون زمان حاضر - نوروز صبغه ای کاملاً اسلامی یافته بود و تفکیک عناصر باستانی و اسلامی در این آیین باشکوه کاری دشوار می نمود.

در کتاب های مشهور ادعیه همچون اقبال الاعمال سیدابن‌طاووس و مصباح المتهجد شیخ توسی اشاره ای به دعای تحویل سال نگردیده و این نشان می دهد چه در منابع اهل سنت و چه در منابع اهل تشیع سند روایی مورد اعتماد برای آن موجود نیست. اما مجلسی در کتاب زادالمعاد در خصوص این دعا گزارش می کند که در کتب غیر مشهوره روایت کرده اند که در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید: یا مقلب‌القلوب والابصار یا مدبر اللیل والنهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال. بنابراین با توجه به این گزارش دعای تحویل سال در دوره صفویه مرسوم و معمول بوده است.

در هر حال جدا از این که دعای تحویل سال تا پیش از دوره صفویه چگونه بوده و این دعا در کدام یک از مأخذ حدیثی نقل شده است، نفس دعا یا قرائت قرآن یا حتی نمازگزاردن هنگام تحویل سال نشان از اسلامی شدن نوروز دارد. حتی بعضی ها معتقدند که عبارات دعای تحویل سال برگرفته از عبارات قرآنی یا احادیث و روایاتی است که در معتبرترین مأخذ شیعی نظیر "التهذیب" شیخ توسی نقل شده اند.

در این روز فرشته وحی بر حضرت رسول (ص) نازل شد و پیام پیامبری بدو داد( عید مبعث) این روزی است که پیامبر اسلام(ص) بت های کفار قریش را در مکه شکست و روزی که حضرت ابراهیم نیز بت های کافران را شکست.
همان روزی است که حضرت رسول( ص) در بین مکه و مدینه صحابه را به دور خود جمع کرد و به آنها مساله جانشینی حضرت علی( ع) را بعد از خویش ابلاغ نمود( عید غدیر)
باز در همین روز بود که حضرت رسول( ص) مولای متقیان علی( ع) را فرستاد به وادی جنیان که از ایشان بیعت از برای او بگیرد.
 در این روز بعد از کشته شدن عثمان، مردم با امام علی( ع) بیعت کردند و بدین سان خلافت به امیرالمومنین علی( علی) بازگشت.
امام جعفر صادق( ع) به یکی از صحابه خود می فرمایند: اینروز را عجمان حفظ می کردند و حرمت آن را رعایت کردند و شما عربان آن را ضایع کردید و باز بدو فرمودند: در این روز غسل بکن و پاکیزه ترین و بهترین جامه های خویش را بپوش و با بهترین بوها خود را خوشبو ساز.

همچنین تقدس دینی لحظه تحویل سال چنان در نظر مردمان پر رنگ است که در شهرهای مقدس مردم به امامزاده ها و اماکن متبرکه می‌روند. شیرازی ها به حرم شاهچراغ و حرم علی بن حمزه روی می آورند و مشهدی ها به پابوس حضرت رضا (ع) می شتابند و بسیاری از مردم قم در بارگاه حضرت معصومه گرد می آیند و بعضی از مردم ری و تهران در حرم شاه عبدالعظیم."

چند سالی است که بمناسبت عید غدیر ،سادات قاهان مراسم با شکوهی برگزار میکنند در این مراسم تلاوت قرآن سخنرانی و مدیحه سرائی .. انجام می گیرد و ازمیهمانان با دادن عیدی و شیرینی و ناهار پذیرائی می کنند.

مردم ایران اکثر مراسمهای شاد خود را به خاطر خوش یومن بودن درشب و روز عیاد اسلامی برگزار میکنند .

ن. بختیاری